Społeczne reprezentacje wybranych fenomenów dzieciństwa i świata społecznego dziecka

Marta Krasuska-Betiuk

doi:10.71358/pw.1851

Opublikowane: 2024-12-01

Tom 72 Nr 30 (2024)

Społeczne reprezentacje wybranych fenomenów dzieciństwa i świata społecznego dziecka

Marta Krasuska-Betiuk

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.71358/pw.1851

Abstrakt

W artykule zaprezentowano wnioski z przeglądu badań istotnych dla dzieciństwa fenomenów podejmowanych w ramach teorii reprezentacji społecznych (ang. social representations theory). Perspektywa reprezentacji społecznych Moscoviciego (1983, 2000) poszerza i uzupełnia badania nad dzieciństwem, pozwala na ukazanie szerszego kontekstu funkcjonowania dziecka i sposobów jego postrzegania przez dorosłych. Badacze tego nurtu traktują rozwój jako proces społeczny (Duveen, Lloyd, 1990), dlatego łączą odkrycia poczynione na gruncie psychologii rozwojowej i psychologii społecznej, i w takim kontekście analizują, jak dzieci stają się aktorami społecznymi. W tekście przywołano klasyczne badania rodzicielskich reprezentacji rozwoju poznawczego dziecka (D’Alessio, 1990), przedstawiono rolę dziecięcych kultur rówieśniczych, badania koncepcji świata społecznego i wiedzy społecznej dzieci oraz jego fenomenów (w tym wiedzy dzieci na temat ról społecznych pełnionych przez dorosłych). Reprezentacje szkoły i nauczyciela, które tworzą dzieci i dorośli, umożliwiają im radzenie sobie ze złożoną naturą kategorii abstrakcyjnych silnie ukontekstowionych społecznie i tym samym czynią nieznajome znajomym. Pośród kategorii społecznych wspólnych dla rodziców, nauczycieli i uczniów istotne są te, które bezpośrednio związane są z uczeniem się, jak np. zdolności i inteligencja, dlatego też w ostatniej części tekstu przedstawiono wyniki badań społecznych reprezentacji inteligencji dziecka (Carugati, 1990, 2016).

Słowa kluczowe:

reprezentacje społeczne, dzieciństwo, rozwój, progi edukacyjne, inteligencja

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Krasuska-Betiuk, M. (2024). Społeczne reprezentacje wybranych fenomenów dzieciństwa i świata społecznego dziecka . Psychologia Wychowawcza, 72(30), 71–92. https://doi.org/10.71358/pw.1851

Cited by / Share

Bibliografia

Albański, Ł. (2017). Socjologia dzieciństwa: Dyskusja nad pozycją dziecka w socjologii. Studia Edukacyjne, 46, 73–88. https://doi.org/10.14746/se.2017.46.6
Google Scholar

Ariès, P. (1960/2010). L'enfant et la vie familiale sous l'Ancien Régime, Librairie Plon / Historia dzieciństwa: dziecko i rodzina w czasach ancien régime’u. Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar

Augoustinos, M., Walker, I., Donaghue, N. (2014). Social cognition: An integrated introduction. Sage.
Google Scholar

Buchanan-Barrow, E. (2005). Children’s understanding of the school. W: M. Barrett, E. Buchanan-Barrow (red.), Children’s Understanding of Society (s. 17–43). Taylor & Francis.
Google Scholar

Buliński, T. (2003). Dzieciństwo jako getto: nowożytny obraz dziecka. Dziecko Krzywdzone: teoria, badania, praktyka, 4, 46–62.
Google Scholar

Bush, R. N. (1942). A Study of Student-Teacher Relationships. The Journal of Educational Research, 35(9), 645–656. https://doi.org/10.1080/00220671.1942.10881125
Google Scholar

Carugati, F. (1990a). Everyday ideas, theoretical models and social representations: The case of intelligence and its development. W: G. R. Semin, K. J. Gergen (red.), Everyday understanding: Social and scientific implications (s. 130–150). Sage.
Google Scholar

Carugati, F. (1990b). From social cognition to social representations in the study of intelligence. W: G. Duveen, B. Lloyd (red.), Social representations and the development of knowledge (s. 126–143). Cambridge University Press
Google Scholar

Carugati, F., Selleri, P. (2011). ...Once upon a time... The case of social representations of intelligence. Papers on Social Representations”, 20, 33.1-33.15.
Google Scholar

Corsaro, W. A. (2018). The sociology of childhood. Sage Publications.
Google Scholar

• Corsaro, W. A., Molinari, L. (2000). Priming Events and Italian Children’s Transition from Preschool to Elementary School: Representations and Action. Social Psychology Quarterly, 63(1), 16. https://doi.org/10.2307/2695878
Google Scholar

Corsaro, W. A., Molinari, L. (2005). I compagni: Understanding children’s transition from preschool to elementary school. Teachers College Press.
Google Scholar

Corsaro, W. A., Molinari, L. (2008). Policy and Practice in Italian Children’s Transition from Preschool to Elementary School. Research in Comparative and International Education, 3(3), 250–265. https://doi.org/10.2304/rcie.2008.3.3.2
Google Scholar

D’Alessio, M. (1990). Social representations of childhood: An implicit theory of development. W: G. Duveen, B. Lloyd, Social Representations and the Development of Knowledge (s. 70–90). Cambridge University Press.
Google Scholar

Dockett, S., Perry, B. (2005). Starting school in Australia is „a bit safer, a lot easier and more relaxing”: Issues for families and children from culturally and linguistically diverse backgrounds. Early Years, 25(3), 271–281. https://doi.org/10.1080/09575140500251889
Google Scholar

Dockett, S., Perry, B. (2007). Transitions to school: Perceptions, expectations, experiences. UNSW Press.
Google Scholar

Dunlop, A.-W., Fabian, H. (2011). Informing transitions in the early years research, policy and practice. McGraw-Hill/Open University Press.
Google Scholar

Duveen, G., Lloyd, B. (1990). Social Representations and the Development of Knowledge (s. 70–90). Cambridge University Press.
Google Scholar

Emler, N., Ohana, J., Dickinson, J. (1990). Children’s representations of social relations. W: G. Duveen, B. Lloyd, Social representations and the development of knowledge (s. 47–69). Cambridge University Press.
Google Scholar

Emler, N., Ohana, J., Moscovici, S. (1987). Children’s beliefs about institutional roles: A cross-national study of representations of the teacher’s role. BJEP British Journal of Educational Psychology, 57(1), 26–37.
Google Scholar

Evans, K. M. (1962) Sociometry and Education. Routledge & Kegan Paul‒Humanities Press.
Google Scholar

Gennep, A. V. (1909/1960/2006). Les rites de passage, Libraire Critique Émile Noury /The rites of passage. University of Chicago Press/ Obrzędy przejścia: systematyczne studium ceremonii: o bramie i progu, o gościnności i adopcji [...]. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Gittins, D. (2008). Historia konstruktów dzieciństwa. W: M. J. Kelly (red.), Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem (s. 43–61). Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

James, A., Prout, A. (1997). Constructing and reconstructing childhood: contemporary issues in the sociological study of childhood (2nd ed). Falmer.
Google Scholar

James, A., Jenks, C., Prout, A. (1998). Theorizing childhood. Polity Press in association with Blackwell Publishers Ltd.
Google Scholar

Jarosz, E. (2017). Dziecko i dzieciństwo ‒ pejzaż współczesny: Rzecz o badaniach nad dzieciństwem. Pedagogika Społeczna, 16(2), 57‒81.
Google Scholar

Kehily, M. J. (2008). Wprowadzenie do badan nad dzieciństwem. Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Kohlberg, L. (1981). The philosophy of moral development: moral stages and the idea of justice: Harper & Row Publishers.
Google Scholar

Kohlberg, L. (1984). The Psychology of Moral Development: The Nature and Validity of Moral Stages. First edition. Harper & Row.
Google Scholar

Kratz, H. E. (1896) Characteristics of the Best Teacher as Recognized by Children, The Pedagogical Seminary, 3(3), 413‒460. https://doi.org/ 10.1080/08919402.1896.9943604
Google Scholar

Krasuska-Betiuk, M. (2022). Co łączy teorię reprezentacji społecznych Serge’a Moscoviciego z psychologią rozwojową. Psychologia Rozwojowa, 27(4), 9‒23. https://doi.org/10.4467/20843879PR.22.021.18080
Google Scholar

Kwiatkowska, A. (1999). Tożsamość a społeczne kategoryzacje. Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Google Scholar

Marková, I. (2023). The Making of a Dialogical Theory: Social Representations and Communication. Cambridge University Press; Cambridge Core. https://doi.org/10.1017/9781009295000
Google Scholar

Maciejewska-Mroczek, E. (2012). Mrówcza zabawa : współczesne zabawki a społeczne konstruowanie dziecka. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Google Scholar

Mendel, M. Cieślak, A. (2009). Progi szkoły. W: D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Pedagogika wczesnoszkolna: Dyskursy, problemy, rozwiązania (s. 224–259). Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Miguel, I., Valentim, J. P., Carugati, F. (2016). From social representations to action: Proximity and the relation between social representations of the development of intelligence and authoritative parenting style. Revista de Psicología Social, 31(2), 254–281. https://doi.org/10.1080/02134748.2016.1152682
Google Scholar

Miguel, I., Valentim, J. P., Carugati, Felice. (2010). Intelligence and its development: Social representations and social identities. Papers on Social Representations, 19, 20.1-20.33.
Google Scholar

Moscovici, S. (1961/1976) La psychanalyse: son image et son public (Psychoanalysis: Its image and its public). Presses Universitaires de France.
Google Scholar

Moscovici, S., Hewstone, M. (red.). (1983). Social representations and social explanation: From the ‘naive’ to the ‘amateur’ scientist. W: Attribution theory: Social and functional extensions (s. 98–125). Basil Blackwell.
Google Scholar

Moscovici, S. (2000). Social representations. Explorations in social psychology. Polity Press.
Google Scholar

Nash, R. (1974). Pupils’ Expectations for Their Teachers. Research in Education, 12(1), 47‒62. https://doi.org/10.1177/003452377401200105
Google Scholar

O’Connor, A. (2018). Understanding transitions in the early years: Supporting change through attachment and resilience. Routledge.
Google Scholar

Piaget, J. (1967). Rozwój ocen moralnych dziecka. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Sikorska, M. (2019). Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce: Rekonstrukcja codzienności. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Smolińska-Theiss, B. (2014). Dzieciństwo jako status społeczny: Edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Google Scholar

Snellman, L., Räty, H. (1995). Conceptions of intelligence as social representations. European Journal of Psychology of Education, 10, 273–287.
Google Scholar

Stainton Rogers, W. (2008). Promocja lepszego dzieciństwa: konstrukcje troski o dziecko. W: M. J. Kehily (red.), Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem (s. 173–198). Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Sternberg, R. J. (2003). Metaphors of mind: Conceptions of the nature of intelligence. Cambridge University Press.
Google Scholar

Śliwerski, B. (2020). Badania nad małym dzieckiem i dzieciństwem. Konteksty Pedagogiczne, 15(2), 9–24. https://doi.org/10.19265/kp.2020.2.15.266
Google Scholar

Tajfel, H. (1984). Intergroup relations, social myths and social justice in social psychology. W: H. Tajfel, The social dimension: European developments in social psychology (s. 695–716). Cambridge University Press.
Google Scholar

Takriti, R. A. (2020). Children Starting School in the UAE: A Comparison of Teacher and Parent Expectations. Education, 3‒13, 48(6), 642–650. https://doi.org/10.1080/03004279.2019.1638956
Google Scholar

Tiedeman, S. C. (1942). A Study of Pupil-Teacher Relationship. The Journal of Educational Research, 35(9), 657–664. https://doi.org/10.1080/00220671.1942.10881126
Google Scholar

Wróblewski, M. (2019). Doświadczanie dzieciństwa: Studium z antropologii literatury. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar